Ogranicznik przepięć – czym jest i do czego służy?

Ogranicznik przepięć to urządzenie, którego zadaniem jest ochrona przed przejściowymi przepięciami, ograniczającymi częstotliwość oraz czas trwania prądu następczego. Montaż tego elementu może uchronić podłączone do sieci sprzęty np. podczas burzy. Jak działa ogranicznik i dlaczego zaleca się jego użycie?

W największym uproszczeniu przepięciem nazywa się wzrost napięcia ponad maksymalną wartość instalacji elektrycznej. Do najczęstszych przyczyn wystąpienia tego zjawiska zalicza się zwarcia lub uderzenie pioruna. Przepięcia mogą doprowadzić do zniszczenia sieci oraz urządzeń do niej podłączonych. Aby uchronić się przed ewentualnymi szkodami stosuje się m.in. ograniczniki przepięć, nazywane również ochronnikami, odgromnikami lub warystorami.

Klasy ograniczników

Ograniczniki stosowane w obszarze niskiego napięcia (poniżej 1000 V) dzieli się na cztery klasy – A, B, C i D. Pierwsze z nich są z reguły montowane w celu chronienia napowietrznych linii energetycznych. Ochronniki typu B zabezpieczają sieć przed negatywnymi skutkami przepięć wywoływanych bezpośrednim uderzeniem pioruna w linię energetyczną. Ograniczniki klasy C chronią instalację przed przepięciami niewielkich wartości, natomiast klasy D wykorzystuje się do ochrony konkretnych, najczęściej bardzo czułych na przepięcia urządzeń.

Budowa ograniczników

Najbardziej standardowe ograniczniki typu B i C składają się przeważnie z dwóch elementów: podstawy ochronnika oraz wymiennej wkładki zawierającej element zabezpieczający. W osprzęcie typu B jest nim iskiernik, a w klasie C warystor.

Do ochronników podpina się przewód fazowy oraz ochronny. Ewentualnie do osprzętu prowadzony jest również przewód neutralny. W normalnych warunkach, czyli w momencie, gdy napięcie w układzie jest prawidłowe, prąd nie przepływa przez ochronnik. Wszystko przez to, że rezystancja między dwoma podpiętymi przewodami jest bardzo duża.

W chwili, gdy dochodzi do przepięcia, prąd zaczyna przepływać przez ogranicznik. Jego zadaniem jest skierowanie napięcia do ziemi z pominięciem domowej instalacji elektrycznej.

Jaki ochronnik wybrać?

Wybór odpowiedniego ogranicznika powinien być dopasowany do posiadanych urządzeń i wydajności instalacji elektrycznej. Dlatego najlepiej zdecydować się na konkretne modele już na etapie tworzenia projektu sieci, którego wykonanie powinniśmy zlecić wykwalifikowanemu specjaliście.

Eksperci radzą, by ochronniki poszczególnych klas montować kaskadowo, stopniowo zmniejszając poziom napięcia. Dla przykładu – w jednej domowej rozdzielnicy warto zastosować ograniczniki zarówno klasy B, jak i C. Często można też znaleźć modele hybrydowe, łączące właściwości obu typów tego osprzętu (tzw. ochronniki B+C).

O czym pamiętać?

Same ograniczniki przepięć nie będą w stanie uchronić instalacji przed zniszczeniami spowodowanymi wyładowaniami atmosferycznymi. Kluczowe jest posiadanie systemu uziemiającego o bardzo małym oporze elektrycznym.